"วัคซีนรวม" ทางเลือกใหม่ของเด็ก Gen Alpha

ย้อนกลับไปหลายสิบปีก่อน เมื่ออายุครบ 1 ขวบ เด็กจะต้องได้รับการฉีดวัคซีนร่วมหลายสิบเข็ม เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันป้องกันภัยจากโรคร้ายหลายชนิด แต่เมื่อวิวัฒนาการทางการแพทย์ก้าวหน้าขึ้น จึงมีผู้คิดค้นวิธีการรวมเอาวัคซีนหลายชนิดเข้าไว้ด้วยกัน เพื่อช่วยลดจำนวนครั้งของการฉีดให้กับเด็กลง

ในการผลิตวัคซีนรวม ผู้ผลิตจะนำเอาสารแอนตีเจนของวัคซีนแต่ละชนิดมารวมเข้าไว้ด้วยกัน ซึ่งจะต้องคำนึงถึงคุณสมบัติทางเคมีกายภาพของสารประกอบต่างๆ ในวัคซีนแต่ละชนิดให้มีสัดส่วนพอเหมาะต่อการทำปฏิกิริยาเพื่อประสิทธิภาพในการสร้างภูมิต้านทานโรค ซึ่งปัจจุบันวัคซีนรวมที่ผลิตออกมาให้บริการตามโรงพยาบาลทั่วไป มีดังนี้

• วัคซีนรวม 3 ชนิด คือ หัด  หัดเยอรมัน  คางทูม
• วัคซีนรวม 3 ชนิด คือ คอตีบ บาดทะยัก ไอกรนชนิดเต็มเซลล์
• วัคซีนรวม 3 ชนิด คือ คอตีบ บาดทะยัก ไอกรนชนิดไม่มีเซลล์
• วัคซีนรวม 4 ชนิด คือ คอตีบ บาดทะยัก ไอกรนชนิดไม่มีเซลล์ โปลิโอชนิดฉีด
• วัคซีนรวม 5 ชนิด คือ คอตีบ บาดทะยัก ไอกรนชนิดไม่มีเซลล์ โปลิโอชนิดฉีด เยื่อหุ้มสมองอักเสบ (ฮิบ)
• วัคซีนรวม 6 ชนิด คือ คอตีบ บาดทะยัก ไอกรนชนิดไม่มีเซลล์ โปลิโอชนิดฉีด เยื่อหุ้มสมองอักเสบ (ฮิบ) และไวรัสตับอักเสบบี

 ข้อดี

1. ช่วยลดจำนวนครั้งของการฉีด เด็กเจ็บตัวน้อยลง
2. ประหยัดค่าใช้จ่าย และเวลาในการพาลูกน้อยเดินทางมาพบแพทย์
3. ลดโอกาสเสี่ยงในการลืมพาลูกไปฉีดวัคซีนให้ครบตามกำหนด

 ข้อเสีย

1. มีราคาแพง
2. อาจมีความยุ่งยากในการตรวจสอบให้เด็กได้รับวัคซีนครบตามจำนวนที่กำหนด

ข้อมูล และข้อสังเกตเพิ่มเติม

- วัคซีนป้องกันโรคไอกรนชนิดเต็มเซลล์ คือ วัคซีนที่ใช้เซลล์ของเชื้อแบคทีเรียโรคไอกรนมาผลิต ซึ่งมีผลข้างเคียงหลังการฉีด ทำให้มีอาการปวดบวมบริเวณที่ฉีด และอาจเป็นไข้ได้ บางโรงพยาบาลอาจระบุหลังรายการวัคซีนชนิดนี้ว่า ชนิดธรรมดา, ชนิดมีเซลล์ หรือวงเล็บว่าอาจมีภาวะแทรกซ้อน หรืออาจเป็นไข้ได้

- วัคซีนป้องกันโรคไอกรนชนิดไม่มีเซลล์ คือ การนำเอาเฉพาะส่วนสำคัญในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันมาย่อยเป็นส่วนเล็กๆ และทำให้บริสุทธิ์เสียก่อน จึงมีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น ทำให้ไม่มีผลข้างเคียงหลังฉีด แต่อาจมีราคาแพงกว่าประมาณ 800 บาท โดยโรงพยาบาลบางแห่งอาจระบุหลังรายการวัคซีนชนิดนี้ว่า ชนิดพิเศษ, ชนิดไร้เซลล์ หรือวงเล็บว่าโอกาสเกิดไข้น้อย หรือไม่เป็นไข้

- วัคซีนรวมอาจมีประสิทธิภาพในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันต่อโรคต่างๆ ด้อยกว่าวัคซีนเดี่ยวเล็กน้อย แต่ยังมีระดับภูมิคุ้มกันสูงพอสำหรับการป้องกันการเกิดโรคนั้นๆ ได้ นอกจากนี้ บางกรณีวัคซีนรวมอาจส่งผลให้เกิดการแพ้ มีอาการบวมแดงอักเสบได้มากกว่าวัคซีนเดี่ยว

ข้อแนะนำ

1. วัคซีนรวม 3 ชนิด คือ หัด หัดเยอรมัน คางทูม และคอตีบ บาดทะยัก ไอกรนชนิดเต็มเซลล์ จะมีให้บริการตามปกติในตารางวัคซีนพื้นฐาน ในโรงพยาบาล หรือสถานีอนามัยของรัฐ ซึ่งจะให้บริการฟรีค่ะ คุณแม่สามารถเลือกใช้บริการของรัฐ พาลูกไปฉีดวัคซีนพื้นฐาน เพื่อประหยัดเงินไว้ไปจ่ายให้กับวัคซีนทางเลือก สำหรับโรคที่คุณแม่รู้สึกว่าลูกน้อยมีความเสี่ยงก็ได้ค่ะ เจ้าหนูจะได้รับวัคซีนครบทั้งพื้นฐาน และทางเลือกที่จำเป็นสำหรับเขาในราคาที่ไม่แพงมากนัก

2. วัคซีนรวม 5 ชนิด และ 6 ชนิด จะเป็นการนำเอาวัคซีนเยื่อหุ้มสมองอักเสบ ซึ่งเป็นวัคซีนทางเลือกเข้ามารวมไว้ด้วย ดังนั้น หากคุณแม่เลือกให้ลูกน้อยรับวัคซีนชนิดรวมเข็ม นอกจากจะช่วยลดจำนวนเข็ม และจำนวนครั้งของการพาไปฉีดวัคซีนแล้ว เจ้าตัวน้อยยังได้รับวัคซีนป้องกันโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบเพิ่มเติมไปในตัวด้วยค่ะ แต่กรณีนี้ คุณแม่อาจต้องดูเทียบตารางวัคซีนพื้นฐาน กับวัคซีนทางเลือก และวางแผนเสียหน่อยค่ะ จะได้ไม่เกิดปัญหาฉีดวัคซีนซ้ำซ้อนโดยไม่จำเป็น

3. โรงพยาบาลเอกชนทั่วไป จะให้บริการวัคซีนรวมในรูปแบบของการเสนอขายเป็นแพ็คเก็จค่ะ ราคาจะแตกต่างกันตามแต่ว่าแพ็คเก็จนั้นๆ จะนำเอาวัคซีนพื้นฐานอื่นมารวมด้วยมากน้อยแค่ไหน แต่ปกติแล้ว หากเป็นแบบแพ็จเก็จครบตามกำหนดจำนวนครั้งของการรับวัคซีนพื้นฐาน ก็ตกประมาณ 6,200 – 8,000 ค่ะ แต่สำหรับแพ็คเก็จที่มีพ่วงวัคซีนทางเลือกด้วย ราคาก็จะเพิ่มขึ้นไปอีก

4. ตรวจสอบราคาของโรงพยาบาลแต่ละแห่ง แล้วนำมาเทียบราคาได้ โดยให้นำรายการที่ระบุไว้ในแพ็คเก็จของโรงพยาบาลแต่ละแห่งมาเทียบกับตารางวัคซีนพื้นฐาน และวัคซีนทางเลือก ดูว่าในราคารวมเท่านั้น ลูกน้อยจะได้รับวัคซีนพื้นฐานครบหรือไม่ และได้รับวัคซีนทางเลือกชนิดใดเพิ่มขึ้นมา ที่สำคัญวัคซีนทางเลือกชนิดนั้นจำเป็นแค่ไหนสำหรับลูกน้อย (ดูข้อมูลเรื่องวัคซีนทางเลือก)

5. วัคซีนรวมจะมีราคาแพงกว่าวัคซีนเดี่ยว แต่ในกรณีที่คุณแม่เลือกใช้บริการวัคซีนจากโรงพยาบาลเอกชน ซึ่งมักเสนอขายบริการในรูปแบบแพ็คเก็จที่มีพ่วงวัคซีนทางเลือกเข้ามาด้วยนั้น ทำให้โอกาสในการเสียค่าใช้จ่ายสำหรับวัคซีนรวมทั้งหมดอาจมีราคาถูกว่าการฉีดวัคซีนเดี่ยวได้ ทั้งนี้ คุณจำเป็นต้องตรวจสอบรายละเอียดของแต่ละโรงพยาบาลให้ดีเสียก่อน ซึ่งปัจจุบันข้อมูลของโรงพยาบาลหลายแห่งมีเผยแพร่ทางอินเตอร์เน็ต คุณสามารถใช้คีย์เวิร์ดคำว่า “วัคซีนเด็ก” แล้วเสิร์จหาได้เลยค่ะ